NewsLetterHeading
Sept 2022

Hallo ,

Achtergrond informatie


Jacana heeft de afgelopen jaren veel lokale bijenhouders getraind en begeleid. Sommigen bijenhouders hadden maar 1 bijenkast en andere hadden er meer dan 30, een grote variëteit. Ze hadden allemaal gemeen dat ze nauwelijks kennis hadden van hoe bijen te houden. Dat wat ze wisten was uit overlevering via hun ouders of grootouders.

We ontdekten dat veel bijenhouders zich niet bewust waren van het wel en wee van een bijenkolonie. Hoe onderhoud je een bijenkolonie, hoe oogst je op een goede manier de honing en hoe verwerk je de ruwe honing? We zagen vaak dat de bijenhouders de honing oogsten met gebruik van vuur (waardoor veel bijen sterven) of heel veel rook (waardoor de honing naar rook smaakt). Dit deden ze omdat de bijensoort hier in Zambia (Scutellata) nogal defensief is en graag van zich laat horen als ze gestoord worden. De bijenhouders hadden ook geen beschermende pakken. Het verwerken van honing gebeurde vaak op onhygiënische manier.
beekeeper-harvestring
Controleren van een bijenkast

Wat wel alle bijenhouders gemeen hadden is dat ze markt zagen in het verkopen van goede kwaliteit honing, echter ze hadden niet de middelen om de honing op een hygiënische manier te verwerken. Om de krachten te bundelen hebben ze een coöperatie, Eastern Beekeepers Cooperative (EBC), opgericht en een business plan ontwikkeld voor het centraal verwerken van hun honing.

Jacana heeft EBC begeleid en met een donatie een pilot project uit kunnen voeren waarin het business plan gedurende een jaar werd getoetst.

Aan de slag

Het pilot project is begonnen in september 2021 en heeft een jaar geduurd. In dat jaar zaten twee oogst periodes. De eerste oogst was november/december 2021 en de tweede oogst was mei/juni 2022.

In totaal waren er 48 bijenhouders over 5 gebieden rondom en in Chipata bij de pilot betrokken. Er zijn vergaderingen gehouden in alle 5 gebieden en de leden van EBC hadden 9 bestuursleden gekozen om het project te besturen. Afgesproken werd dat de bijenhouders gezamenlijk hun eerste oogst naar de geïmproviseerde verwerkingsunit op het terrein van Jacana zouden brengen. De bijenhouders konden ervoor kiezen om de ruwe honing aan EBC te verkopen of om de ruwe honing te laten verwerken en de honing in emmers of potjes mee naar huis te nemen en zelf te verkopen.
Village meeting EBC
Vergadering met bijenhouders (Covid-19 setup)




Belangrijkste bevindingen


Uit de eerste periode (december en januari) is gebleken dat de animo om honing naar een centrale verwerkingsunit te brengen niet groot was. Omdat de vraag in de lokale decentrale markten (dorpen) voorlopig ruim voldoende is. En het dus weinig tot geen toegevoegde waarde heeft om het ruwe product eerst over de landweggetjes naar de centrale te sturen. Transport zou de kostprijs onnodig omhoog drijven.

Er bleek al snel dat we naast centrale verwerking ook zouden moeten onderzoeken hoe hygiënische decentrale verwerking aanslaat.
Daarom is er naast centrale verwerking ook een manier ontwikkeld waarmee honing eenvoudig hygiënisch decentraal verwerkt kan worden. Vóór de tweede oogst zijn in alle gebieden enkele bijenhouders daarin getraind. Zie handleiding op https://jacana.help/resources/beekeeping
MakingOfProcessingBuckets
Productie van mobiele honing verwerker
HoneyProcessing
Handleiding honing verwerken

Conclusie


Het pilot jaar was voor EBC en Jacana van groot belang. We hebben geleerd dat het geen zin heeft om een duur gebouw neer te zetten voor het verwerken van de honing en daarmee veel geld bespaard.
Het overgrote deel van de bijenhouders ziet de meerwaarde niet in van het verwerken van de honing in groepsverband. Houdt dit in dat het bijenproject mislukt is? Allerminst! Er zijn ongeveer 150 bijenhouders in Chipata en omgeving die nu weten hoe ze op een goede, verantwoorde manier bijen moeten houden. De meeste zijn overgestapt van traditionele kasten (gemaakt uit boomschors) naar lokaal gemaakte top bar kasten, die veel makkelijker te oogsten zijn. Ze hebben allemaal beschermde kleding en smokers om op een veilige manier de honing te oogsten.

Het mobiele honingverwekingssysteem is een enorme uitkomst voor bijenhouders. Op deze manier wordt de decentrale verwerking van honing op een hygiënische manier mogelijk.

Omdat alles lokaal gemaakt wordt en betaalbaar is, blijft het voor bijenhouders mogelijk om beschermende kleding, smokers, kasten en mobiele honing verwerkingssystemen te kopen.

Al bij al zijn EBC en Jacana de donor zeer dankbaar voor deze pilot, er zijn waardevolle lessen geleerd.

Divider

Nieuw bestuurslid in Zambia


Ms Mwai Treenetar Phiri Kawimbe is een ervaren jurist, die een bachelordiploma heeft behaald aan de Cavendish University Zambia. Voordat Mwai in november 2021 bij Jacana in dienst trad, werkte ze eerder bij Thandwe Legal Practitioners waar ze van 2018 tot 2021 de functie van Legal Assistance bekleedde en ook bij het Zambia Centre for Communications Program onder de paraplu van KWATU, een non-profit lokale multi-media communicatie organisatie, die de kracht van de massamedia en sociale mobilisatie gebruikt om de Zambiaanse bevolking te bereiken en sociale en gedragsverandering te beïnvloeden.

Welkom Mwai

Mwaitreenetar-Phiri
Ms. Mwai Treenetar Phiri Kawimbe
Bestuurslid in Zambia
Divider
facebook
youtube
linkedin