Jacana

april 2019

Hallo subscriber subscriber, 

Bijenhouders training in Chipata

Vorig jaar, april 2018, is Frank Leenen (PUM expert) in Chipata geweest voor een “onderzoeksmissie bijen houden in Chipata”. Hij heeft toen geconstateerd dat er voor kleine bijenhouders, meestal boeren, een markt voor de honing is, mits ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. Hij heeft de eerste vijf enthousiaste bijenhouders een beginner training gegeven en na afloop hebben deze vijf bijenhouders opdrachten gekregen.

De conclusie van de bijenhouders was dat ze graag een groep willen vormen en op die manier hun krachten bundelen. Een groep van vijf bijenhouders is te klein om een volledig productieproces op te zetten, daarom heeft Jacana Frank weer uitgenodigd. Er is besloten om nog 11 andere bijenhouders te trainen en te onderzoeken hoe we kunnen komen tot opschaling

Frank is op 6 april 2019 aangekomen en heeft de eerste paar dagen besteed aan het bezoeken van nieuwe bijenhouders. Deze indrukken heeft hij meegenomen in de training die plaatsvond op 10 april. In totaal waren er 13 cursisten. Frank heeft een training gegeven waarin hij terug is gegaan naar de basis van het bijen houden, namelijk wat is de bij voor een dier en hoe kunnen we de bijenkolonie zien als een “boerderij dier”, net zoals de koe, geit, schaap of welk ander dier ook. De cursisten hebben op het puntje van hun stoel gezeten en de informatie gretig ingenomen. De meeste mensen die bijenkorven houden noemen zichzelf al snel een imker, maar helaas ontbreekt het hen vaak aan kennis. Er wordt gedacht dat het makkelijk geld verdienen is, maar als je een boerderij dier niet goed behandelt zal het geen optimale opbrengst leveren. 

De cursisten hebben geleerd dat de bijenkast aan bepaalde eisen moet voldoen. De bijen moeten beschermd worden tegen mieren, slangen, muizen, regen, bosbranden -die hier helaas erg vaak voorkomen- enz.  Daarom is het allereerst belangrijk dat de kasten in orde zijn, voordat je bijen gaat houden. Tot nu toe huurden de meeste bijenhouders anderen in om de honing te oogsten en dit gebeurt vaak niet op een allervriendelijkste manier. Veel bijen sterven omdat vuur wordt gebruikt of er wordt te veel honing weggenomen, zodat de bijen niet kunnen overleven in tijden van schaarste. We noemen deze bijenhouders dan ook wel “honey hunters”. 

De training heeft zich niet alleen beperkt tot theorie. De cursisten zijn in groepjes, onder begeleiding van Frank, naar een aantal bijenkasten gegaan en hebben gezamenlijk de kasten bekeken en opengemaakt om te zien hoe de bijen zichzelf organiseren en honing opslaan. Soms waren de bijen het er niet mee eens dat de kast opengemaakt werd en ze begonnen zich te verdedigen. De Afrikaanse bij, de Scutellata, is een behoorlijk defensief beestje en dat moet ook wel met al haar natuurlijke vijanden. Maar gelukkig had iedereen beschermende kleding aan en is niemand gestoken. Wel heeft een groepje een kort ritje in de auto moeten maken om de defensieve bijen van zich af te schudden.

Na de praktijkles zijn de cursisten nog een dag bij elkaar gekomen en hebben ze praktijkervaringen uitgewisseld. Frank had een aantal raten meegenomen uit het veld en die zijn gedurende deze dag geanalyseerd en besproken. Ook heeft hij laten zien hoe de wax van de honing gescheiden kan worden.

Op het einde van de dag is besproken hoe de groep verder wil. De meeste willen zich verenigen in een coöperatie. Maar voordat we dit proces ingaan willen ze als eerste stap hun bijenkasten gaan verbeteren, want daar schortte nog wel het een en ander aan. Na de oogst van juli komen we weer bij elkaar om uit te werken hoe we verder kunnen gaan.

technical training

Jacana zal in de tussentijd proberen om fondsen te werven om het hele proces een succes te laten worden. Daarvoor zijn goede trainers nodig die net als Frank kleine bijenhouders bewust kunnen maken van hoe belangrijk het is dat de bij als “boerderij dier” wordt gezien en zo ook behandeld wordt. Daarvoor is een train de trainer programma nodig. En hoe meer ervaren bijenhouders er komen hoe belangrijker het wordt dat de bijenhouders hun honing op de markt kunnen brengen. Daarvoor moet een productieproces opgezet worden. Van bijen tot de honing in het potje dat verkocht wordt op de lokale en nationale markt. Dan is de hele keten rond.

Frank bedankt dat je je enthousiasme voor het bijen houden wederom over hebt kunnen brengen op de bijenhouders van Chipata.

---

Volg ons op social media. We houden je op de hoogte met zinvolle, grappige en korte verhalen, videos en foto's.