Jacana

Maart 2018

Hallo subscriber subscriber, 

Frank interviews Chrispin about beekeeping

Op bezoek bij de bijenhouders

PUM is een Nederlandse organisatie die ervaren mensen uit het bedrijfsleven, vaak gepensioneerden, uitzendt om het midden- en kleinbedrijf in landen met “een economie in ontwikkeling” te ondersteunen. Deze week ben ik als PUMmer in Chipata, om op verzoek van Jacana, een groep van vijf enthousiaste bijenhouders te ondersteunen.

Om te beginnen ging ik natuurlijk op bezoek bij ieder van hen. Want mijn ervaring in (tropische) bijenhouderij heeft wel geleerd dat de mogelijkheden voor elke imker worden bepaald door de situatie in het vlieggebied van zijn/haar bijen. Dat betekent dat achter elke heuvel en in elk dorp, weer net iets anders gewerkt kan worden. Ervaring, opleiding van de imker, beschikbaar materiaal, bijenras, infrastructuur, klimaat en ecologie zijn factoren van groot belang. Om nuttige ondersteuning te geven zul je dus eerst de lokale situatie moeten begrijpen.

Het was een bijzondere ervaring om met Jacana, met Rik, Dinie en Pious als ervaren gidsen het veld in te gaan. Om te beginnen zijn de ondernemers die Jacana ondersteunt niet altijd makkelijk te bereiken. Nu, in de regentijd, kijk ik naar de modder stroompjes die hier nog een weg worden genoemd. Als zelfs de robuuste Jacana-Hilux niet meer verder kan, komen we te voet, gewapend met paraplu en stapspringend over stenen in het water, bij de imkers aan.

De hartelijke mensen, drie mannen en twee vrouwen, die ons rondleiden en vol trots vertellen over hun (vele!) activiteiten, zijn verschillend van leeftijd, achtergrond en ervaring maar hebben wel een paar dingen met elkaar gemeen. Het zijn op de eerste plaats ondernemers. Ze moeten met al hun activiteiten inkomen genereren voor het gezin. En omdat ze verwachten dat bijen geld kunnen opleveren, zijn ze begonnen en willen ze voortvarend uitbreiden; meer bijenkasten moet immers meer honing, meer geld opleveren.

Maar het echte werk “met de handen in de bijen” laten ze over het algemeen eigenlijk liever uitvoeren door anderen. Vreemd? Nee, want deze bijen steken! En een bijenpak of beroker zijn hier tot mijn verbazing niet echt bekend gereedschap voor deze ondernemers. “Die mensen uit Malawi die weten hoe je met bijen omgaat.”

Het komt er dus op neer dat deze ondernemende imkers tot nu toe erg afhankelijk zijn van anderen om moeizaam een verkoopbaar product uit de kasten te halen. Zij moeten nog leren op welke manier de bijen verzorgd moeten worden en hoe ze veilig kunnen “oogsten”. Net als bij de kippen, varkens, fruitbomen en andere activiteiten in hun drukke, veelzijdige farms.

De training 

De presentatie die ik bij Jacana heb verzorgd is gericht op het doorspreken van een eerste stap die de imkerondernemers hebben overgeslagen in hun enthousiasme. Het is namelijk belangrijk dat ze zo'n nieuw landbouwhuisdier eerst goed leren kennen. Zo weet je wat een bijenvolk allemaal nodig heeft om te kunnen produceren. Je moet er ook voor zorgen dat je materiaal  en gereedschap (bijenpak en beroker) in orde zijn, voordat je denkt aan uitbreiding van het aantal kasten.

Hoe nu verder?

De enthousiaste deelnemers nemen het voorstel om “eerst eens grondig aandacht te geven aan een eerste fase” dankbaar aan. Ze gaan elkaar iedere twee maanden onder begeleiding van Jacana ontmoeten en werken aan de “huiswerkopdrachten” die ik achter gelaten heb. Een van de opdrachten is om zichzelf te beschermen tegen de bijen en samen oefenen hoe bijenkasten te benaderen en te openen. De beroker en het bijenpak kunnen lokaal gemaakt worden door kleine ondernemers en worden daardoor betaalbaar voor de deelnemers. Daarnaast gaat Jacana een excursie organiseren naar een succesvol imkerbedrijf in de buurt.

Ik denk dat ik dan volgend jaar terug kan komen voor een opvolgende workshop over bijen en bijenproducten. En waarschijnlijk kan ik tegen die tijd meer leren van hen dan zij van mij.

---

 

 

Met dank aan Frank Leenen, die zijn ervaringen met ons wil delen. 

---

Volg ons op social media. We houden je op de hoogte met leuke, grappige en nuttige korte verhalen, video's en foto's.